Recenzja książki: Π. Biografia najbardziej tajemniczej liczby na świecie – Alfred S. Posamentier, Ingmar Lehmann

Liczba π w powieści Kontakt Carla Sagana okazywała się w kolejnych rozwinięciach po przecinku kodem zero-jedynkowym, niosącym kosmiczne przesłanie. Informacje zawarte w książce Posamientiera i Lehmana nie są tak rewolucyjne, ale i tak pokazują, że matematyka bywa jeśli nawet nie fascynująca, to przynajmniej elegancka.

Stosunek obwodu koła do jego średnicy – czyli liczba π. Ta proporcja umożliwia obliczenie pola koła i jego obwodu – i mniej więcej na tym poprzestajemy w szkole. Tymczasem tę liczbę matematycy wykorzystują do wielu innych zastosowań, a czasem znajdują ją w nieoczekiwanych zależnościach, np. związanych z rachunkiem prawdopodobieństwa.

Autorzy książki rzetelnie, krok po kroku opisują nam historię π, jej kolejne przybliżenia, sposoby jej obliczania, podejmowane aż do dziś i w pewnym sensie bezskuteczne – bo π to liczba niewymierna, a jej rozwinięcie po przecinku sięga nieskończoności. W szeregach tworzących ją cyfr można znaleźć różne kombinacje – autorzy zachęcają np. do szukania daty swoich urodzin. Niektórzy dopatrują się w tych szeregach niemal magicznych koincydencji, np. położenie szeregu 3-6-0 (jak w kącie 360 stopni). 3 leży na trzysta pięćdziesiątej dziewiątej pozycji, szóstka na trzysta sześćdziesiątej, a 0 na trzysta sześćdziesiątej pierwszej.

Liczba stosuje się też do przybliżonych pomiarów długości rzek, obliczania punktów startu dla każdego z zawodników przy zawodach na bieżni, wykorzystuje w rozmaitych matematycznych przekształceniach, wzorach, dowodach.

Autorzy przekonują również, że w Starym Testamencie może znajdować się całkiem dobre przybliżenie liczby π, pokazują związki π z symbolem yin i yang, a także radzą, jak π może pomóc podzielić pizzę na trzy kawałki o identycznej powierzchni.

Trudno powiedzieć, żeby ta książka była porywająca, choć przedstawia świat osób fascynujących się najbardziej znaną liczbą świata i świętujących jej urodziny (14 marca, 03.14). Miejscami bywa zabawna, miejscami zbyt trudna dla osoby, która już dawno nie miała kontaktu z matematyką. Będzie świetna dla tych, którzy już interesują się królową nauk i nie boją się matematycznych wzorów.

Π. Biografia najbardziej tajemniczej liczby na świecie, Alfred S. Posamentier, Ingmar Lehmann, Prószyński i S-ka, cena 39,90 zł